İnflamasyonun akut ve kronik fazlarının devamlılığı ve ilerlemesi bir miktar mediatör tarafından sağlanır. Bunlar, eikosanoidler, oksidanlar, sitokin, makrofaj ve nötrofil gibi inflamatör hücreler tarafından salgılanan litik enzimlerdir. Başta NO olmak üzere reaktif oksijen türleri, doku harabiyetine sebep olan bol miktarda toksik oksidatif reaksiyonlar başlatır. Çörek otunun anti-inflamatuvar aktiviteleri hücresel NO oluşturma kapasitesinin inhibisyonu yolu ile belirlenmiştir. Pek çok dokuda nitrik oksit sentaz (NOS) aracılığıyla L-argininden sentezlenen NO pekçok inflamatuvar hastalıkla ilişkilendirilir.
Bourgou ve arkadaşları (2010) Tunus’tan toplanan çörek otu tohum yağı ve bileşenleri üzerinde çalışma yapmışlardır. Bu çalışmaya göre çörek otu yağı LPS-indüklü NO sekresyonunu %90 oranında, çörek otunun temel aktif bileşeni timokinon ise NO üretimini %95 oranında inhibe etmektedir. Timokinonun NO üretimi üzerindeki inhibisyon etkisi uyarılabilir ROS mRNA’sı ve protein ekspresyonunu azaltma yoluyla gerçekleşmektedir.
Reaktif oksijen türlerinin indüklediği inflamasyona ek olarak, inflamasyona sebep olan iki enzim vardır; siklooksigenaz (COX) ve lipoksigenaz (LO). COX, araşidonik asitten prostaglandinlerin ve tromboksanın oluşumunu katalizlerken, LO, lökotrienlerin oluşumunu katalizler. Prostaglandinler ve lökotrienler alerji ve inflamasyonların esas mediyatörü olarak işlev göstermektedir. Prostaglandinler, tromboksanlar ve lökotrienlerin tümüne eikosanoidler denir.
Birçok in vitro çalışmada çörek otu yağının ve yağın aktif bileşenlerinin, söz konusu mediyatörlerin üretilmesindeki inhibe edici etkileri gösterilmiştir.
Timokinon ve çörek otunun ham yağının, araşidonik asit metabolizmasındaki COX ve 5-LO yolaklarını inhibe ettiği ve timokinonun etkisinin daha fazla olduğu gösterilmiştir. Her iki maddenin, beyin fosfolipid lipozomlarındaki enzimatik olmayan peroksidasyonu da inhibe ettiği ve yine timokinonun etkisinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Buna karşın, çörek otunun sabit yağının eikosanoid oluşumu ve lipid peroksidasyonu üzerindeki inhibisyon etkisi timokinonun etkisinden daha fazladır ve yağın içeriğindeki, doymamış yağ asitleri gibi bileşenlerin, çörek otu yağının anti-eikosanoid ve anti-oksidan etkilerinde rol aldığı düşünülür. Dahası, kalsiyum- veya iyonofor-stimüle polimorfonüklear lökositlerin yani nötrofillerin çörek otu yağının ham ekstraktı, nigellone veya timokinondan herhangi biri ile in vitro muamelesi, 5-LO ürünlerinin ve 5-hidroksieikosatetraenoik asitin oluşumunu derişime bağımlı olarak inhibe etmektedir. Sonuç olarak, çörek otunun yağının ve aktif bileşenlerinin anti-inflamatuar (iltihap giderici) etkisi, COX ve 5-LO yolaklarının inhibisyonu yoluyla gerçekleşmektedir.
Çörek otu yağının bileşenlerinin Deneysel Otoimmün Ensefalomiyelit (EAE) ve kolit gibi bazı inflamatuar hastalıklarda anti-inflamatuar etkileri olduğu gösterilmiştir. EAE, merkezi sinir sistemini etkileyen otoimmün sinir lifleri üzerindeki miyelin tabakasını yok eden bir hastalıktır. İnsan multiple sklerozunun (MS) bir hayvan modelidir. Hastalığın mediyatörü T hücreleridir ve oksidatif stres de hastalığın oluşuşum ve devamlılığında merkezi rol oynar. EAE’li hayvanlar timokinonla muamele edildiğinde, timokinonla muamele edilmeyen EAE’li hayvanlara nazaran, glutatyon düzeylerinin yükseldiği ve hastalık belirtileriyle birlikte perivaküler inflamasyonun ortadan kalktığı gözlenmiştir. Bu durumda timokinonun EAE modeli üzerinde terapötik potansiyeli olduğu anlaşılmaktedır. Buna bağlı olarak, insanlardaki mutipl skleroz (MS) tedavisinde timokinonun pozitif etkisi olduğu sonucuna varılır.
Ülseratif kolit, akut inflamasyon döngüleri, ülserasyon ve kolonik mukozadaki kanamalarla karakterize edilen bir diğer antiinflamatuar hastalıktır. Kolitin patojenezi tam olarak anlaşılmamış olmasına rağmen, eikosanoid, lökotrien, trombosit aktive edici faktör ve oksijen üreten serbest radikaller gibi pek çok medyatör bu hastalığının patojenezinden sorumludur.
Campieri ve arkadaşları ile Gionchetti ve arkadaşlarının 1991 yılında yaptıkları çalışmalarda anti-inflamatuar ajanların, Koch ve arkadaşları ile Choudhary ve arkadaşlarının sırasıyla 2000 ve 2001 yıllarında yaptıkları çalışmalarda anti-oksidan ajanların hastalığın semptomları üzerinde iyileştirici etkisi olduğu gösterilmiştir. 2003 yılında Mahgoub, farelerde asetik asit ile indüklenen kolit üzerine çörek otunun etkin bileşeni timokinonun etkilerini araştırmıştır. Araştırıcı, hayvanlara, %3’lük asetik asit intrakolonik enjeksiyonu uygulamadan önceki 3 gün boyunca timokinon vermiş ve timokinonun asetik asit ile indüklenen kolite karşı anti-kolit bir ilaç olan sülfasalazinden daha yüksek etkiyle koruma sağladığını göstermiştir. Bu çalışmaya göre timokinonun anti-kolit etkisi, anti-oksidan ve anti-histaminik aktiviteleri tarafından sağlanmaktadır.
İnflamatuar immün cevabın keskinliği, inflamatuar lezyonlarda inflamatuar hücrelerin toplanmasıyla kontrol edilir. Bu proses, belirli inflamatuar kimokinlerin ve adhezyon moleküllerinin inflamatuar hücrelerden, ICAM-1’den, VCAM-1’den ve endotelyal hücrelerden ekspresyonuyla sağlanır . Söz konusu inflamatuar kimokinler; MCP-1 (CCL2), MIP-1a (CCL3), MIP-1h (CCL4) ve RANTES (CCL5)’dir. Adhezyon molekülleri ise LFA- 1, CD62L and CD44’dir. Çörek otunun immün cevap üzerine inhibisyon etkisinin potansiyel mekanizması, kimokinlerin ve adhezyon moleküllerinin ekspresyonunu modüle etme yoluyla inflamatuvar hücrelerin işleyişinin değiştirilmesi şeklinde olduğu düşünülmektedir. Tüm bu anlatılanlarla karşın, çörek otunun kimokinler ve adhezyon molekülleri ile IL-1 ve TNF- inflamatuvar sitokinlerinin inhibisyonu ve IL-8 kimokininin çoğaltılması üzerindeki etkisine yönelik çalışmalar literatürde yoktur. Çörek otunun tohumlarının farklı inflamatuvar hastalıkları üzerindeki güçlü anti-inflamatuvar etkisi göz önünde bulundurularak, çörek otu yağının ve aktif bileşenlerinin immün hüclerin kimokin ve adhezyon molekülleri ekspresyonu üzerine etkileri aydınlatılmalıdır. Böylelikle çörek otunun terapötik (iyileştirici) imkanlarına dair bilgimiz artacaktır.
Reaktif oksijen türlerinin indüklediği inflamasyona ek olarak, inflamasyona sebep olan iki enzim vardır; siklooksigenaz (COX) ve lipoksigenaz (LO). COX, araşidonik asitten prostaglandinlerin ve tromboksanın oluşumunu katalizlerken, LO, lökotrienlerin oluşumunu katalizler. Prostaglandinler ve lökotrienler alerji ve inflamasyonların esas mediyatörü olarak işlev göstermektedir. Prostaglandinler, tromboksanlar ve lökotrienlerin tümüne eikosanoidler denir.
Birçok in vitro çalışmada çörek otu yağının ve yağın aktif bileşenlerinin, söz konusu mediyatörlerin üretilmesindeki inhibe edici etkileri gösterilmiştir.
Timokinon ve çörek otunun ham yağının, araşidonik asit metabolizmasındaki COX ve 5-LO yolaklarını inhibe ettiği ve timokinonun etkisinin daha fazla olduğu gösterilmiştir. Her iki maddenin, beyin fosfolipid lipozomlarındaki enzimatik olmayan peroksidasyonu da inhibe ettiği ve yine timokinonun etkisinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Buna karşın, çörek otunun sabit yağının eikosanoid oluşumu ve lipid peroksidasyonu üzerindeki inhibisyon etkisi timokinonun etkisinden daha fazladır ve yağın içeriğindeki, doymamış yağ asitleri gibi bileşenlerin, çörek otu yağının anti-eikosanoid ve anti-oksidan etkilerinde rol aldığı düşünülür. Dahası, kalsiyum- veya iyonofor-stimüle polimorfonüklear lökositlerin yani nötrofillerin çörek otu yağının ham ekstraktı, nigellone veya timokinondan herhangi biri ile in vitro muamelesi, 5-LO ürünlerinin ve 5-hidroksieikosatetraenoik asitin oluşumunu derişime bağımlı olarak inhibe etmektedir. Sonuç olarak, çörek otunun yağının ve aktif bileşenlerinin anti-inflamatuar (iltihap giderici) etkisi, COX ve 5-LO yolaklarının inhibisyonu yoluyla gerçekleşmektedir.
Çörek otu yağının bileşenlerinin Deneysel Otoimmün Ensefalomiyelit (EAE) ve kolit gibi bazı inflamatuar hastalıklarda anti-inflamatuar etkileri olduğu gösterilmiştir. EAE, merkezi sinir sistemini etkileyen otoimmün sinir lifleri üzerindeki miyelin tabakasını yok eden bir hastalıktır. İnsan multiple sklerozunun (MS) bir hayvan modelidir. Hastalığın mediyatörü T hücreleridir ve oksidatif stres de hastalığın oluşuşum ve devamlılığında merkezi rol oynar. EAE’li hayvanlar timokinonla muamele edildiğinde, timokinonla muamele edilmeyen EAE’li hayvanlara nazaran, glutatyon düzeylerinin yükseldiği ve hastalık belirtileriyle birlikte perivaküler inflamasyonun ortadan kalktığı gözlenmiştir. Bu durumda timokinonun EAE modeli üzerinde terapötik potansiyeli olduğu anlaşılmaktedır. Buna bağlı olarak, insanlardaki mutipl skleroz (MS) tedavisinde timokinonun pozitif etkisi olduğu sonucuna varılır.
Ülseratif kolit, akut inflamasyon döngüleri, ülserasyon ve kolonik mukozadaki kanamalarla karakterize edilen bir diğer antiinflamatuar hastalıktır. Kolitin patojenezi tam olarak anlaşılmamış olmasına rağmen, eikosanoid, lökotrien, trombosit aktive edici faktör ve oksijen üreten serbest radikaller gibi pek çok medyatör bu hastalığının patojenezinden sorumludur.
Campieri ve arkadaşları ile Gionchetti ve arkadaşlarının 1991 yılında yaptıkları çalışmalarda anti-inflamatuar ajanların, Koch ve arkadaşları ile Choudhary ve arkadaşlarının sırasıyla 2000 ve 2001 yıllarında yaptıkları çalışmalarda anti-oksidan ajanların hastalığın semptomları üzerinde iyileştirici etkisi olduğu gösterilmiştir. 2003 yılında Mahgoub, farelerde asetik asit ile indüklenen kolit üzerine çörek otunun etkin bileşeni timokinonun etkilerini araştırmıştır. Araştırıcı, hayvanlara, %3’lük asetik asit intrakolonik enjeksiyonu uygulamadan önceki 3 gün boyunca timokinon vermiş ve timokinonun asetik asit ile indüklenen kolite karşı anti-kolit bir ilaç olan sülfasalazinden daha yüksek etkiyle koruma sağladığını göstermiştir. Bu çalışmaya göre timokinonun anti-kolit etkisi, anti-oksidan ve anti-histaminik aktiviteleri tarafından sağlanmaktadır.
İnflamatuar immün cevabın keskinliği, inflamatuar lezyonlarda inflamatuar hücrelerin toplanmasıyla kontrol edilir. Bu proses, belirli inflamatuar kimokinlerin ve adhezyon moleküllerinin inflamatuar hücrelerden, ICAM-1’den, VCAM-1’den ve endotelyal hücrelerden ekspresyonuyla sağlanır . Söz konusu inflamatuar kimokinler; MCP-1 (CCL2), MIP-1a (CCL3), MIP-1h (CCL4) ve RANTES (CCL5)’dir. Adhezyon molekülleri ise LFA- 1, CD62L and CD44’dir. Çörek otunun immün cevap üzerine inhibisyon etkisinin potansiyel mekanizması, kimokinlerin ve adhezyon moleküllerinin ekspresyonunu modüle etme yoluyla inflamatuvar hücrelerin işleyişinin değiştirilmesi şeklinde olduğu düşünülmektedir. Tüm bu anlatılanlarla karşın, çörek otunun kimokinler ve adhezyon molekülleri ile IL-1 ve TNF- inflamatuvar sitokinlerinin inhibisyonu ve IL-8 kimokininin çoğaltılması üzerindeki etkisine yönelik çalışmalar literatürde yoktur. Çörek otunun tohumlarının farklı inflamatuvar hastalıkları üzerindeki güçlü anti-inflamatuvar etkisi göz önünde bulundurularak, çörek otu yağının ve aktif bileşenlerinin immün hüclerin kimokin ve adhezyon molekülleri ekspresyonu üzerine etkileri aydınlatılmalıdır. Böylelikle çörek otunun terapötik (iyileştirici) imkanlarına dair bilgimiz artacaktır.
Hiç yorum yok:
Lütfen soru sormadan önce, sorunuzu öncelikle arama kutusunu kullanarak araştırınız.