Çörek Otunun Anti-Histaminik Etkileri

Histidin esansiyel bir aminoasittir ve dekarboksilaz ile piridoksal fosfat aracılığıyla histamine dönüşür. Bazofiller, mast hücreleri, mide mukozası, bağırsak ve bazı beyin kısımlarında sentezlenen histamin veziküllerde depo edilmekte ve oksijen, sıcaklık gibi faktörlerin etkisiyle serbestleşmektedir. Heparin-protein kompleksiyle iyonik olarak etkileşmesinin yanında bağırsaklar ve bronşlarda H1 reseptörüne bağlanır ve düz kasların kasılmasına sebep olur. Ayrıca asetilkolin ve gastrin etkisiyle mide mukoza hücrelerinde salgılanır ve H2 reseptörlerine bağlanarak hidroklorik asit salgılanmasını uyarır. Histaminin aşırı salgılanması vücutta allerjik reaksiyonlara sebep olur. Dahası küçük venlerde daralma yaparak kapillerlerin genişlemesine yol açan histaminin ödem ve damar yatağı hacminde artışa ve buna bağlı olarak kan basıncının düşmesi ile allerjik şoka sebep olduğu bilinmektedir. Bunların yanısıra histamin, beyinde nörotransmitter olarak görev yapmaktadır.


Histamin, bronşial astım gibi durumlarla ilişkili alerjik reaksiyonlar oluşturmak üzere vücut dokularından salgılanır. Çörek otu tohumlarının içerdikleri etken maddelerin, tohumların geleneksel kullanımıyla, histaminin tetiklediği inflamatuar hastalıklar üzerinde önemli bir etkisi olduğu gösterilmiştir. Bronşial astımdan muzdarip hastalara ağızdan çörek otu tohumu verildiğinde, hastaların büyük bir kısmında semptomları hafiflettiği gözlenmiştir. Bu antihistaminik etkinin çörek otu tohumlarının uçucu yağından izole edilen ditimokinon tarafından sağlandığı gösterilmiştir ve izole ditimokinona Nigellone denilmiştir.

Bu çalışmayı takiben, broşial astımdan muzdarip çocuklara ve yetişkinlere uygulanan Nigellone tedavisinde etkin sonuçlar alınmış ve hiçbir toksik etki gözlenmemiştir. Bir klinik çalışmada, allerjik iç burun iltihabı, bronşial astım, atopik ekzama gibi allerjik hastalıklardan muzdarip kişiler, çörek otu ile tedavi edildiğinde çörek otu yağının IgE, eosinofil sayısı, plazma ve idrardaki endojen kortizol miktarını düşürdüğü gözlenmiştir. Buna göre, çörek otu yağı, allerjik hastalıkların tedavilerine ait etkilerin ortaya çıkmasında yardımcı nitelik taşımaktadır.

Çörek otu tohumunun bileşenlerinin antialerjik özellikleri anti-histaminik etkileriyle ilişkilendirilebilir. İn vitro çalışmalar da bu görüşü destekler niteliktedir. Çörek otunun etkin bileşeni timokinonun antihistaminik etkilerinin, kısmen araşidonik asit metabolizmasının lipoksigenaz ürünlerinin inhibisyonu ile birlikte histamin ve serotonin reseptörlerinin seçilimsiz olarak bloke edilmesi sonucu ortaya çıktığı ileri sürülmüştür.

Preklinik ve klinik çalışmalar ile de çörek otu tohumlarının anti- histaminik etkileri gösterilmiştir. Bunun için, mukozadaki histamin içeriğini belirgin bir şekilde arttıran ve oral yolla etanol alınmasıyla indüklenen gastrik ülser modeli kullanılmıştır. Ülser indüksiyonundan önce çörek otu yağı verilen farelerin ve verilmeden ülser indüklenen farelerin gastrik mukozadaki histamin miktarları ölçülmüş ve önceden çörek otu yağı ile muamele edilen farelerin gastrik mukozadaki histamin içerikleri daha düşük bulunmuştur.

Çörek otu yağıyla muamelenin, gastrik mukozadan histamin salınmasına karşı % 53.56 oranında koruyucu etki gösterdiği gösterilmiştir. El Dakhakhny ve arkadaşları tarafından yapılan çalışmada gösterilen histamin salgısını azaltıcı etkisi yanında, başka bir çalışmada timokinonun histamine karşı tetikleyici etki gösterdiği gösterilmiştir. İki durum da göz önünde bulundurulduğunda çörek otu yağının içeriğinde bulunan farklı etken maddelerin histamin salınımı üzerine farklı etkileri olduğu sonucuna varılır. Çörek otu ham ekstraktının Nigellone aktif bileşeni (ditimokinon) kalsiyum kanalı blokeri olarak etki gösterir ve bu etkiye bağlı olarak, çörek otu diyare, astım ve hipertansiyona karşı geleneksel terapötik (iyileştirici) olarak kullanılagelmektedir.


Hiç yorum yok: