Diş sağlığı hakkında bilgiler

Dişlerimiz olmasa ne yapardık? Besinleri onlarla ısırır ve çiğneriz. Gülmemizde bile onların katkısı vardır. Dişler öylesine önemlidir ki dişsiz kalanlar derhal takma bir diş ile onların eksikliğini gidermeye çalışırlar.

Dişin Yapısı
Dişin Yapısı
Diş iki ana bölümden oluşur. Diş tacı ve kök. Taç dişin dışarıdan görünen kısmıdır. Dişi sıcak soğuk gibi dış etkenlerden ve çiğneme sırasında oluşan baskıdan koruyan mine çok sert ve yoğun bir doku olup dişe parlak beyaz görünümünü verir. Minenin altında dişin büyük bölümünü oluşturan dentin vardır. Sarımsı renktedir. Mineden daha yumuşak olup rengi ve kalınlığı dişin rengini etkiler.

Dişin orta bölümünde dişi besleyen ince kan damarlarından ve bir sinirden oluşan diş özü odacığı vardır. Kök, diş etinin altında kalan ve diş çevresi zarının lifsi çene kemiklerinde diş yuvası çıkıntısına tutunan bir bölümdür. Diş etleri diş kökünü enfeksiyon nedeni olabilecek mikroorganizmalardan ve dış etkenlerden korur.

Diş Türleri, Kesici, Köpek, Küçük Azı ve Büyük Azı Dişler
Kesici, Köpek, Küçük Azı
ve Büyük Azı Dişler
Bir yetişkinde normal olarak 32 diş vardır. Her çenenin önünde alt ve üst olmak üzere 4’erden 8 diş vardır. Ki bunlar kesici dişlerdir ve besinleri koparmaya yararlar. Kesici dişlerin yanındaki köpek dişleri, besinleri parçalamakta kullanılır. Sonra besinleri çiğneyen 4’er küçük azı ve 6’şar büyük azı yer alır. Bir çocuk 3 yaşına geldiğinde diş çıkartması tamamlanmıştır. Her bir çenede 4 kesici, 2 köpek ve 4’er de azı dişi olmak üzere 20 süt dişi vardır. Her ne kadar bu süt dişleri kısa zamanda düşecekse de bunları da özenle korumanın gerekli olduğu gözden uzak tutulmamalıdır.


Bu dişlerdeki bozukluklar yanlış çiğneme alışkanlığı, konuşma bozuklukları ve gelecek kalıcı dişlere yeterli yer kalmaması gibi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bebekler ve çocuklar tatlı ile beslenmemeli, emziği reçele, bala veya tatlıya batırma gibi yöntemlere başvurulmamalıdır. Dişteki çürüme belli bir aşamaya gelirse süt dişini de çekmek gerekebilir. 6 yaş civarında kalıcı dişler belirmeye başlar. 14 – 15 yaşlarında çene kemikleri tam olarak oluşmuş olup kalıcı dişlerin tamama yakını çıkmıştır. Akıl dişi denilen azılar biraz daha geç genellikle 17 ila 20 yaş arasında çıkar.

Yetişkinlerde dişlerin korunması sanıldığı kadar zor değildir. Ve dört basit uygulama ile dişler sağlıklı olarak korunabilir. Bunlar ağız temizliği, sağlıklı beslenme, koruyucu önlemler ve periyodik olarak diş kontrolüdür. Bir şeyler yediğimizde ince, beyaz, şeffaf jelatinimsi bir tabaka dişleri ve diş etlerini kaplar. Bu yemek artıkları ve bakterilerden oluşan bir tabakadır ve zamanla diş minesine zarar verecek şekilde asit ifraz eder. Bir şeyler yedikten sonra diş fırçalamanın gerekliliği bundandır.

Diş Nasıl Fırçalanır?
Diş Nasıl Fırçalanır?
Diş fırçalamanın nasıl yapılması gerektiğine bakalım. Dişlerin iç tarafları dahil her tarafının fırçalanması esastır. Fırça diş etine olabildiğince yakın yerleştirilir ve yumuşak hareketlerle geniş geniş sürtülür. Diş fırçası diş etine 45 derecelik açıyla tutularak fırça yukarı çekilir. Azı dişler aynı şekilde ve hiçbir yanı ihmal edilmeden fırçalanmalıdır.

Ama dişlerin doğru yöntemlerle fırçalanması üzerindeki plakanın tamamen temizlenmesi için yeterli değildir. Diş fırçasının kılları diş aralarına girmeye uygun değildir. Buraları temizlemek için floş da denilen diş ipi kullanılmalıdır. Diş ipi yavaşça diş arasına sokulur ve diş etine kadar olan bölge bir aşağı bir yukarı temizlendikten sonra çıkarılır.

Sağlıklı dişlerin en önemli şartı sağlıklı beslenmedir. Süt ve sütlü ürünlerde bulunan kalsiyum özellikle çocuklar için çok önemli bir maddedir. Havuç elma gibi sert besinler yemek diş etlerini güçlendirmek açısından faydalıdır. Şekerli besinlerden kaçınmalı yada hiç olmasa tüketimi sınırlandırılmalıdır. Çünkü şeker diş çürüklerine neden olan ana maddedir. Diş plakasında bulunan bakterilerle şekerin karışımı diş minesini yıkıma uğratan asidin oluşmasına neden olur.

Dişlerin sağlığı için koruyucu birçok önlem vardır. Örneğin florit kullanımı bu maddenin çürükleri önleyici niteliği nedeniyle özellikle çocuklarda şiddetle tavsiye edilir. Çürüklerin yarısından çoğu dişin çiğneyen iç kısımlarında oluşur. Bunun nedeni diş fırçalamanın buradaki birikimleri temizlemekte yeterli olmamasıdır. Dişlerin zaman zaman diş hekimince temizlenmesi gerekebilir.

Bir çocuğun gömülü kalıcı dişlerinin röntgen görüntüsü
Bir çocuğun gömülü kalıcı
dişlerinin röntgen
görüntüsü
Bir çocuk üç yaşından itibaren diş hekiminin kontrolünden geçmelidir. Dişlerin konumundaki herhangi bir bozukluğun saptanıp kalıcı dişlerin düzgün çıkmasını sağlayacak önlemler ancak bu dönemde alınabilir. 5 – 6 yaş civarında alınacak bir röntgen dişçiye kalıcı dişlerdeki gelişmeyi gösterecektir. Periyodik doktor ziyaretlerinin 6 ayda bir olması tavsiye edilir, böylece dişler hekim tarafından temizlenir ve bir çürüme başlangıcı varsa basit bir tedavi ile çürüme giderilir.

Ortodonti dişlerdeki biçim bozuklukları ve diş yüz uyumsuzluklarını önleme ve düzeltmeyi amaçlayan diş hekimliği dalıdır. Çocuklar kadar yetişkinlerde ortodonti tekniklerinden yararlanabilirler. Ama asıl olan sorunu olabildiğince genç yaşlarda çözmektir. Dişlerin düzgün çıkmamasının değişik nedenleri vardır. Bir süt dişinin erken yada geç çıkması, parmak emme gibi alışkanlıkların 4 ila 5 yaşlarına kadar sürmesi bunların arasındadır.

Bazı hallerde ortodonti uzmanı çocuğun belli bir gelişme düzeyine gelmesine kadar müdahale etmeyebilir. Üst çenenin alt çeneye oranla çıkıntılı olması yada bunun tam tersi olan bir durumun düzeltilmesi için kemik oluşmasının beklenmesi gerekir.

Diş Nasıl Çürür?
Diş Nasıl Çürür?
Diş çürümesinin ana nedeni dişlerdeki plak tabakasıdır. Orada üreyen mikroorganizmaların şekeri parçalamasıyla ortaya çıkan asit diş minesini eriterek deler, dentin katmanındaki proteinler enzimlerin etkisiyle parçalanır ve diş özü odacığına kadar ilerler. Mikroorganizmaların başlattığı iltihaplanma buradaki sinirlere deyince ağrı başlar. Bu duruma müdahale edilmezse sonuçta bir apse oluşur.

Diş hekimi çürüğü tedavi için önce dişteki çürüğü özel bir aygıtla temizler ve dolgu yapmak için uygun bir zemin hazırlar. Bu işlemler lokal anestezi ile yapıldığında acı vermez. Bundan sonra çürük dolgu malzemesi ile doldurulur. Dolgu malzemesi olarak malgama yada reçine karışımı kullanılır. Malgama, cıva ile başka bir maddenin karışımından elde edilir. Daha çok azı dişlerin dolgusunda kullanılır. Bu şekilde yapılan dolgu 15 ila 20 yıl dayanır. Reçine karışımı ön dişlerde kullanılır. Bu tercihin nedeni bu malzemeye normal diş renginin verilebilmesidir. Bu malzeme diş hekimi dolguya son şeklini verinceye kadarda yumuşaklığını korur. Dolgu son şeklini aldıktan sonra hekim mavi bir ışık çıkartan özel bir aygıtla bu maddeyi sertleştirir. Günümüzde dolguda lazer tekniği de kullanılmaktadır.

Bakteri plakası ve diş eti kanaması
Bakteri plakası ve diş eti kanaması
Periodonti dişleri çevreleyen yumuşak dokunun iltihabıdır. Diş eti sınırının altında bakteri plakasının birikip komşu dokuları aşındırmasıyla başlayan bir diş eti hastalığıdır ve diş kayıplarının yüzde 70’ine sebep olur. 24 saat içinde temizlenmeyen bakteri plakası sertleşerek diş taşını oluşturur buda ancak diş hekimi tarafından temizlenebilir. Diş taşı diş ile diş eti arasında oluşur. Zamanla bu diş eti ve dişleri çevreleyen yumuşak dokuları yıkıma uğratır.

Bu bozulmanın görünen belirtileri azdır. Genellikle diş etlerinde bir kanamayla başlar. Diş fırçalarken meydana gelen diş eti kanamaları hiçbir zaman olağan karşılanmamalıdır. Ayrıca diş etlerinde kızarma ve şişme görülür. Dokunmaya karşı hassasiyet vardır. Diş yuvasında gevşeme görülür. Bunlar önemli ve dikkate alınması gereken belirtilerdir. Zamanında önlem alınmamasının ciddi sonuçları olacaktır. Zamanla diş etinin iltihaplı kenarı çekilmeye başlar, diş kökünü açıkta bırakır, diş yuvası ve kemiği yıkıma uğrayarak gevşer ve diş düşer.

Diş kaybı yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir. Doğru sağlık önlemleri dişleri korur. Dişleri doğru fırçalamak, diş ipiyle temizlemek sağlıklı bir beslenme ve diş hekimine yapılacak düzenli ziyaretler bu önlemlerin en önemlileridir. Böylece dişler yaşam boyu sağlıklı kalabilir.


Hiç yorum yok: